O neutralność paszportu obywatela RP.
Poniżej wzór pisma do Rzecznika Praw Obywatelskich do wysłania e-mailem: biurorzecznika@brpo.gov.pl
————————————————————————————————————————————————
Szanowny Pan
dr hab. Marcin Wiącek
Rzecznik Praw Obywatelskich
Al. Solidarności 77
00-090 Warszawa
Szanowny Panie Rzeczniku,
na stronie internetowej Rzecznika Praw Obywatelskich* 28 lutego 2019 roku pojawiła się informacja o tym, że ponad 1500 osób wniosło skargę na umieszczenie w paszporcie hasła „Bóg, Honor, Ojczyzna” (od 2018 r.). Wtedy RPO zwrócił się do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji o rozważenie zmiany w przepisach dotyczących dokumentów paszportowych tak, aby uszanować prawa wszystkich obywateli. Do zmiany, jak wiemy, nie doszło.
Szata graficzna paszportu powinna być neutralna światopoglądowo i uniwersalna. Obecny wzór jest niezrozumiały dla osób spoza polskiego kręgu kulturowego (np. sens hasła „Bóg, Honor, Ojczyzna” jest zrozumiały wyłącznie dla osób znających język polski lub polską kulturę/historię). Jednocześnie osoba posługująca się takim urzędowym dokumentem może być wbrew swojej woli postrzegana jako reprezentant określonego światopoglądu, wyrażonego przez ten dokument.
Wizerunki prezentowane w obecnym wzorze paszportu, motywy graficzne jak i wspomniane wcześniej hasło „Bóg, Honor, Ojczyzna” – mają zdecydowanie inny, nie zawsze pozytywny odbiór wśród obywateli Polski, należących do mniejszości narodowo-etnicznych oraz będących innego wyznania niż katolickie.
Motywy graficzne w paszporcie nie mają charakteru neutralnego – mogą być odbierane jako deklaracja religijna lub wyraz światopoglądu konserwatywnego.
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej daje wszystkim obywatelom równe prawa (art. 32) oraz przyznaje wolność sumienia i wyznania (art. 53). Preambuła Konstytucji nie odwołuje się do Boga, ale stwierdza, że to najwyższe prawo Rzeczypospolitej przyjął Naród Polski – wszyscy obywatele Rzeczypospolitej, zarówno wierzący w Boga będącego źródłem prawdy, sprawiedliwości, dobra i piękna, jak i nie podzielający tej wiary, a te uniwersalne wartości wywodzący z innych źródeł.
Konstytucja daje więc wyraz tego, że wspólnotę tworzą ludzie o różnych światopoglądach. Wszyscy powinni w równy sposób móc korzystać z konstytucyjnych praw i wolności.
Według ostatniego Narodowego Spisu Powszechnego z 2021 roku, w Polsce jest 1 339 600 osób mających podwójną identyfikację narodowo-etniczną (polską oraz inną), z czego 505 300 osób – wyłącznie identyfikację narodowo-etniczną inną niż polska.
Dlatego zwracamy się do Rzecznika Praw Obywatelskich z prośbą o pochylenie się nad tym zagadnieniem oraz o wystąpienie do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji o zmianę wzoru paszportu. Nowy blankiet powinien uwzględniać prawa wszystkich obywateli RP – zarówno mężczyzn i kobiet, wierzących i niewierzących oraz osób z mniejszości narodowych i etnicznych.
My, obywatele RP, pragniemy, by nowy polski paszport był prawdziwie polski i europejski – uniwersalny, kierujący się zasadą równości i sprawiedliwości, z którego wszyscy moglibyśmy być dumni.
* https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/dlaczego-has%C5%82o-bog-honor-i-ojczyzna-nie-nadaje-si%C4%99-do-paszportow-wystapienie-do-mswia, dostęp: 27 lutego 2024 roku.